Reisrecht
Reizen tijdens COVID-19, code rood en de gevolgen voor de pakketreisovereenkomst
Nu er stilaan weer nieuwe boekingen binnenlopen, rijst bij organisatoren de vraag hoe zij moeten omgaan met de kleurzones die de FOD Buitenlandse Zaken hanteert.• Hoe moet een organisator reageren wanneer een reiziger een geboekte pakketreis wil annuleren wegens code rood (niet noodzakelijk gerelateerd aan Covid-19)?
• Kan een clausule worden opgesteld voor het geval dat reizigers absoluut een reis willen boeken naar een zone met code rood?
• Wat moet een organisator doen wanneer een reiziger wil annuleren om persoonsgebonden redenen, zelfs met code groen, bijvoorbeeld wanneer een longpatiënt voor corona heeft geboekt en momenteel angst heeft om te reizen?
De belangrijkste principes die de organisator moet hanteren, hebben wij voor u samengevat op één pagina:
Hieronder lichten wij deze principes graag toe.
1. Kosteloze annulering door de reiziger
De Reiswet bepaalt dat de reiziger te allen tijde en zonder motivering kan annuleren. Hij kan enkel kosteloos annuleren wanneer aan volgende cumulatieve voorwaarden is voldaan (artikel 30 Reiswet):
(1) er zijn onvermijdbare en buitengewone omstandigheden;
(2) die zich voordoen op de plaats van bestemming of in de onmiddellijke omgeving daarvan;
(3) en die aanzienlijke gevolgen hebben voor de uitvoering van de pakketreis of voor het passagiersvervoer naar de plaats van bestemming.
Als er niet aan deze voorwaarden is voldaan, kan de organisatie een annulatievergoeding vragen.
Of een omstandigheid buitengewoon en onvermijdbaar is, is een feitenkwestie die geval per geval beoordeeld wordt. Deze beoordeling wordt gemaakt aan de hand van de situatie zoals die bestond op het moment dat de reiziger annuleert.
Zo oordeelde de Nederlandse Geschillencommissie dat een reiziger een annulatievergoeding moest betalen, onder meer omdat hij de reis annuleerde drie weken voordat hij zou arriveren in het gebied van de (mogelijke) bosbranden en de situatie in die periode nog ten goede of ten kwade kon veranderen.
De informatie waarover de reiziger beschikt op het moment van de boeking, speelt ook een belangrijke rol. De Europese Commissie is van mening dat de criteria “‘buitengewone’ en ‘onvermijdelijke’ ‘omstandigheden’ impliceren dat het op het moment van het sluiten van het contract niet voorspelbaar/voorzienbaar was dat de betreffende gebeurtenis zich zou voordoen op de reisbestemming op het overeengekomen tijdstip van de reis.”
Persoonsgebonden omstandigheden worden niet gekwalificeerd als onvermijdbare en buitengewone omstandigheden. Zo merkt de Belgische wetgever terecht op in de voorbereidende werken dat artikel 29 van de Reiswet van toepassing zal zijn bij onder meer annulering omwille van ziekte.
2. De reiziger wil annuleren omwille van code rood.
De kleurencodes die de FOD Buitenlandse Zaken hanteert tijdens de coronacrisis, hangen af van enerzijds het reisadvies dat de Belgische overheid geeft en anderzijds de reisbeperkingen die het land van bestemming al dan niet opleggen aan Belgen.
Code rood betekent dat reizen ten zeerste afgeraden worden door de Belgische autoriteiten of de autoriteiten van het land verbieden niet-essentiële reizen vanuit België.
Een negatief reisadvies van de FOD Buitenlandse Zaken is louter een advies en heeft geen bindende waarde.
Wanneer de reisbestemming rood kleurt op het moment dat de reiziger wil annuleren louter omwille van een negatief reisadvies, moeten de omstandigheden getoetst worden aan de voorwaarden van artikel 30 van de Reiswet. Bij deze beoordeling is het niet relevant dat de reiziger na terugkeer in België mogelijks in quarantaine moet gaan.
Bij een reisverbod zal de reis kosteloos geannuleerd kunnen worden, zodra het zeker is dat het verbod van kracht is bij het begin van de pakketreis. Wanneer het verbod in werking treedt tijdens de voorziene reisperiode, kan de organisator bij toepassing van artikel 25 van de Reiswet voorstellen om de reis in te korten. De reiziger moet dergelijke wijziging niet aanvaarden en kan de pakketreisovereenkomst kosteloos opzeggen.
Code oranje betekent dat de Belgische autoriteiten een verhoogde waakzaamheid adviseren of dat de autoriteiten van dit land reizigers uit België een coronatest en/of quarantaine opleggen. Omdat de Belgische overheid op dit moment alle reizen afraadt, kleuren landen die dergelijke reisbeperkingen opleggen toch nog rood.
De verplichte quarantaine in het land van bestemming heeft een aanzienlijk gevolg voor de uitvoering van de pakketreis zoals artikel 30 van de Reiswet vereist.
Een verplichte coronatest heeft geen aanzienlijk gevolg voor de uitvoering van de pakketreis. Bovendien is de reiziger zelf verantwoordelijk voor het kunnen voorleggen van een negatieve coronatest, net zoals hij naar analogie zelf de verantwoordelijkheid draagt om de nodige reisdocumenten (visum en/of paspoort) te bezitten.
Code groen betekent dat reizen mogelijk is en moet daarom niet besproken worden.
Wanneer na boeking van de pakketreis de kleurcode van de gekozen reisbestemming verslechterd, kan er slechts kosteloos geannuleerd worden wanneer de situatie gekwalificeerd kan worden als een onvermijdbare en buitengewone omstandigheid. Hierbij wordt rekening gehouden met de situatie zoals die gekend was op het moment van de boeking en de situatie zoals die bestaat op het moment dat de reiziger annuleert.
3. De reiziger wil absoluut een reis boeken naar een rode zone.
Er kan geen pakketreisovereenkomst worden afgesloten wanneer het land van bestemming een reisverbod hanteert voor de gewenste reisperiode. Dit geldt ook wanneer het reisverbod van kracht is op het moment van de boeking en dit voor onbepaalde duur.
In de andere gevallen kan de organisator het risico op een kosteloze opzegging tot een minimum beperken, doch nooit volledig uitsluiten, door de reiziger grondig te informeren.
Tijdens de coronapandemie is informatie over de aanwezigheid van het coronavirus op de reisbestemming en de bijhorende overheidsmaatregelen, essentiële informatie voor de reiziger. De organisator moet deze informatie verstrekken op basis van artikel van de Reiswet en artikel VI.99 van het Wetboek Economisch Recht.
De informatie waarover een reiziger beschikt op het moment van de boeking, wordt in rekening gebracht zowel bij de beoordeling van een situatie als ‘onvermijdbare en buitengewone omstandigheden’, maar ook als een non-conformiteit.
Dit is niet meer dan een toepassing van de leer van risicoaanvaarding. Een goed geïnformeerde reiziger zal zijn reis slechts boeken wanneer de situatie voor hem niet voldoende gevaarlijk lijkt om af te zien van zijn pakketreis. Een reiziger, die bewust en vrijwillig een ernstig risico neemt, door zich in een gevaarlijke situatie te begeven, wordt geacht de risico’s te aanvaarden.
Wanneer de reiziger een risico neemt dat een normaal, vooruitziend en zorgvuldig persoon, in dezelfde omstandigheden geplaatst, niet zou nemen, dan kan de rechter oordelen dat de reiziger het risico heeft aanvaard en om die reden (geheel dan wel gedeeltelijk) zelf de aansprakelijkheid en de daaruit voortvloeiende schade moet dragen.
De organisator kan in de bestelbon, op een duidelijke, begrijpelijke en in het oog springende wijze de informatie over het coronavirus en de bijhorende maatregelen in het land van bestemming opnemen.
Volledigheidshalve kan hij vermelden dat het omwille van de kleurcode niet wordt aangeraden om naar het buitenland te vertrekken, zelfs als er geen reisverbod in voege is. Hij kan de reiziger erop wijzen dat de reiziger de verantwoordelijkheid draagt om bepaalde formaliteiten in orde te brengen, waaronder het afleggen van een negatieve coronatest.
Deze handelswijze komt tegemoet aan de adviesverplichting die aan de informatieverplichting is verbonden.
4. De reiziger heeft geboekt voor corona en wil om persoonlijke redenen annuleren, zelfs met code groen, bijvoorbeeld omdat hij een longpatiënt is die momenteel angst heeft om te reizen.
Ingeval de pakketreisovereenkomst wordt opgezegd omwille van persoonsgebonden omstandigheden zoals ziekte of schrik om te reizen, is artikel 29 van de Reiswet van toepassing en is de reiziger annulatiekosten verschuldigd.
Enkel in uitzonderlijke gevallen kan rekening worden gehouden met persoonsgebonden elementen, zoals het gezondheidsrisico dat een reiziger kan lopen op de reisbestemming omdat hij tot een risicogroep behoort. Zoals steeds is dit een feitenkwestie dat geval per geval beoordeelt moet worden. Het is bijvoorbeeld maar de vraag of de reiziger zich op dit gezondheidsrisico kan beroepen wanneer de coronacijfers op het moment van annulering slechter zijn in België dan op de plaats van bestemming.
Uiteraard geldt ook in deze hypothese dat de reiziger zijn reis slechts kosteloos kan annuleren zodra het vaststaat dat de onvermijdbare en buitengewone omstandigheden aanwezig zullen zijn op de plaats van bestemming, tijdens de voorziene reisperiode. Een loutere angst om te reizen volstaat niet.
Indien u nog vragen heeft, kan u ons steeds contacteren via onze contactpagina.